Bayan futbolunun uyuyan devi: Kuzey Kore

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

“Normal koşullarda bir maçta 30 şut atılıyorsa bunun 25’ini ABD kaydederdi. Lakin bugün bu türlü değil!”

Bu kelamlar Amerikan spor kanalı ESPN’in spikerine aitti. Ve şaşıran yalnızca o değildi.

2007 Bayanlar Dünya Kupası’ndaki açılış maçında daha evvel iki sefer şampiyonluk yaşayan ABD’nin 2-2’lik beraberliği yakaladığı golü Heather O’Reilly kaydetmişti.

O’Reilly ne skora ne de maçın bu kadar başa baş geçmesine şaşırmıştı. Maçın sıkıntı olacağını esasen biliyordu.

ABD her ne kadar kazanılan bir puandan çok galibiyeti kaçırdıklarına üzülse de, rakip ekibin tutumu O’Reilly’yi etkilemişti:

“Kuzey Koreli oyuncular hayal kırıklığına uğramış üzere görünüyorlardı. Beden lisanları tam da ‘Aman yaradanım, devi devirmeye çok yaklaşmıştık’ der üzereydi.”

Dış dünyaya karşı duyulan derin kuşku ve Önder Kim Jong-un’un yanılmazlığı üzerine kurulu Kuzey Kore dünyanın en izole ülkesi durumunda.

Yaşam standartları öbür birçok ülkenin epeyce gerisinde olmasına karşın, Kuzey Kore dünyanın en güçlü bayan futbol ülkelerinden birisi.

Genç kadrolar düzeyinde durumları daha da âlâ. 2016 yılında U20 Bayanlar Dünya Kupası’nı kazandılar ve eleme çeşitlerinde İspanya, ABD ve Fransa’yı yendiler. Birebir yıl 17 yaş altı ekipleri da kendi yaş kategorilerinde Dünya Kupası’nı kaldırdı.

Kuzey Kore maçını yorumlayan O’Reilly, “2007’deki maç hakikaten çok zorluydu,” diye hatırlatıyor ve şöyle devam ediyor:

“Topu onlardan almak zordu, arı üzere vızıldıyorlardı, çok süratliydiler.”

Bununla birlikte Kuzey Kore’ye mahsus bir öteki zorluk daha kelam konusuydu.

O’Reilly bunu, “Tam bir belirsizlik abidesiydiler” diye tanımlıyor:

“Onlarla ilgili elimizdeki manzaralar, o günün kurallarına nazaran bile çok sonluydu. Ne vakit Kuzey Kore’yle oynasak, bu daima bir gizemdi.”

Şimdiki gizem ise daha öbür. Sanki Kuzey Koreli bayan futbolcular, doping tartışmaları ve memleketler arası futboldan dört yıl uzak kalmalarının akabinde bir defa daha büyük bir güç olabilir mi?

O’Reilly ve ABD’li ekip arkadaşları Kuzey Kore’nin manzaralarından mahrum olabilirler. Lakin Brigitte Weich ise o denli değil.

Avusturyalı sinema imalcisi Weich beş yılını Kuzey Kore kadrosunu takip ederek geçirdi. 2009 imali belgeseli “ ” için ekibin iç işleyişine ve oyunculara dair ender bulunabilecek bir erişim sağladı.

Weich, Kuzey Kore’deki birçok şeyde olduğu üzere, ülkenin bayan futbolu üzerindeki büyük tesirinin de ülke başkanına atfedildiğini söylüyor.

Weich, “Oyuncular daima olarak önder Kim Jong-il’in [Kim Jong-un’un selefi] bayan futbolunu şahsen desteklediğini söyledi” diyor.

“Elbette her şeyi direkt liderle özdeşleştiriyorlar. Ülke lideri yönlendirmeden, desteklemeden ya da istemeden hiçbir şey olmuyor. Epeyce hiyerarşik ve totaliter bir diktatörlük için bence bu da yanlışsız.”

Weich’in teorisine nazaran, Kuzey Kore’nin bayan futboluna odaklanması 1986’da Meksika’da yaşanan bir olaydan kaynaklanıyor.

O yıl yapılan bir FIFA kongresinde Norveçli Ellen Wille kürsüye çıktı. FIFA Kongresi’nde bir bayan tarafından yapılan birinci konuşmasına Wille öfkeyle başladı. FIFA’nın yıllık raporunda bayan futbolunun bir kenara itilmesi onu çok sinirlendirmişti.

Wille, bayanlar için bir Dünya Kupası talep etti. FIFA da bunu kabul etti. Ve teoriye nazaran, odadaki Kuzey Koreli delegeler bir planla Pyongyang’a döndüler.

Weich, “Belki de birisi Kim Jong-il’e gitti ve bunu kullanabileceklerini söyledi” diyor.

“Kuzey Kore iktisat, bilim, insan hakları ve başka hususlarda dünyanın en yeterlisi değil. Lakin bu türlü ülkelerin birtakım sporlarda âlâ olması pek mümkün. Zira eğitime doruktan aşağıya yanlışsız odaklanabilirler.”

“Kim Jong-il’in bayan futboluna ilgi duyduğunun külliyen bir efsane olduğunu sanmıyorum. Tahminen de bunu dünya seviyesinde kendini göstermek için bir baht olarak görmüştür.”

Plan epey kolay, kapsamlı ve tesirliydi. Erken yaşlardan itibaren okulda resmi futbol eğitimi, ülke çapında gönderilen gözlemciler, en yeterli futbolcular için merkezi bir okul ve masrafları devlet tarafından karşılanan, tam vakitli idman yapmalarına imkan tanınan kimi ordu kadroları.

Kuzey Koreli futbolcular için maddi kazanımlar büyük paralı kontratlar değil. Fiyattan fazla bu işin cazibesi, öbür yerlere yerleşme olarak görülebilir.

Kuzey Kore’deki pek çok kişi için hayat epey sert. Bilhassa de kırsal bölgelerde besin, sıhhat ve ısınma problemi yaygın.

Birleşmiş Milletler’in (BM) 2023 tarihli bir raporunda, vatandaşların devlete karşı işledikleri çeşitli hatalar nedeniyle gönderilebildikleri gözaltı merkezlerinde, zorla çalıştırma ve cinsel şiddet detaylı bir biçimde yer alıyor.

Pyongyang ise farklı bir görünüm sergiliyor. Hayat standartları ve boş vakit imkanları taşraya nazaran daha düzgün.

Yüksek apartman blokları, 150 bin kapasiteli bir stadyum, bowling salonları, büyük mağazalar, bir hayvanat bahçesi ve bir fuar alanı, Sovyet devri betonarme anıtsal mimarisine sahip kent görünümünün bir kesimi.

Weich, “Kırsal kesimde değil de Pyongyang’da yaşamak bir ayrıcalık üzere görünüyor” diyor.

“Devlet, oyunculara ikram olarak Pyongyang’da daire verdi. Oyuncular da ailelerini Pyongyang’a getirebildiler. Kadroya seçilmek o bayan ve tüm ailesi için bir meslek olabilir, ya da diğer bir deyişle hayat değiştirebilir.”

2000’li yıllarda, İngiltere’de bayan futbolcuların maçları sonlu sayıda taraftar tarafından izlenirken, Kuzey Kore 50 bin kapasiteli Kim Il-sung Stadyumu’nu doldurabiliyordu.

Fabrika personellerinin, askeri işçinin devlet merasimlerinde art fon olarak kullanılması bilindik bir şey. Taraftarların tamamı tribünleri istekli olarak doldursa da doldurmasa da bu futbolcular yüksek profilli figürler.

Weich, “birer yıldız” olarak tanımladıkları oyuncular hakkında, “Futbolseverler onları tanıyor, imza istiyor. Hatta bayan futbol kadrosunu bahis alan bir pembe dizi bile vardı” diyor.

Kuzey Koreliler devletten müsaade almadan yurt dışına seyahat edemiyor ve ulusal ekibe girmek tıpkı vakitte futbolcuların ülke dışına çıkabilmesini de sağlıyor.

Uluslararası turnuvalar ve fikstürler futbolcuları, vatandaşlarının birçoklarının bilmediği gerçeklerle karşı karşıya getiriyor.

Weich, “Takip ettiğim futbolcular ‘Amerikalılar bizden çok daha uzun ve çok daha güçlü, zira kâfi yiyecekleri var ve bizde olmayan her türlü şeye sahipler. Lakin bizim zihinlerimiz çok güçlü, kimse bunu beklemiyor’ diyorlardı” diye konuşuyor.

“Hepsi futbolu seviyordu. Ama ülke lideri ve ulus büyük bir motivasyon kaynağıydı. Tam da bu formda yetiştirildiler: Ulusun zaferi her şeyden evvel gelir; bireyse hiçbir şey değildir.”

2007 Bayanlar Dünya Kupası’nda Kuzey Kore, O’Reilly’nin grubu ABD ile berabere kalmış lakin İsveç ve Nijerya’nın önünde kümeden çıkmış, ve çeyrek finalde son şampiyon Almanya’ya yenilmişti.

2007’deki Dünya Kupası’nda Kuzey Kore ile birebir otelde kaldıklarını belirten O’Reilly, “Kuzey Kore oyuncularından kimileriyle asansörde olduğumuz bir anı çok net hatırlıyorum” diyor:

“Bir tıp kültürel alışveriş niyetiyle konuşmaya çalışmanın ya da kart oynamanın falan mükemmel olacağını düşündüm.

“Ama bu mutlaka kısa müddetli bir niyetti zira çok fazla etkileşime girmek ister üzere değillerdi. Tahminen de bu türlü düşünmem haksızlık. Lakin gülümseme ve göz teması yoktu. Asansörde yalnızca iş konuşuyorlardı.

“Antrenmanlarının nasıl olduğu, nasıl hazırlandıkları, spora ne vakit başladıkları… bin tane fikir geçiyor başınızdan. Geçmişlerini daima çok merak ettim.”

2011 yılı ise farklı nedenlerden ötürü dikkate bedeldi. Kuzey Koreli bayanlar futbolun en büyük doping skandallarından birine yakalandı.

Oyuncularından beşi ender görülen bir cins steroid testine tabi tutuldu. Kuzey Kore’nin açıklaması daha da enderdi.

Pozitif testlere misk geyiğinin bezlerinden yapılan klâsik bir ilacın neden olduğunu söylediler. Yetkililer bu ilacın oyunculara Kuzey Kore’deki idman alanlarına yıldırım düştükten sonra verildiğini açıkladı.

Kuzey Koreli oyuncular vatanseverlikleri, bayan oyununa sistematik odaklanmaları ya da terden sırılsıklam olmuş bir idman programlarının dışında öteki bir şeyden mi güç alıyordu?

FIFA, 2015 Dünya Kupası’ndan Kuzey Kore’yi men etti. Bu men mühleti eleme etaplarına da yansıdığı için 2019 turnuvasına da katılamadılar.

Kuzey Kore’nin, dünyanın en sert Covid kısıtlamaları, kadrosu 2023 turnuvasından da uzak tuttu.

Geçen sonbaharda alanlara dönen grup, Asya Oyunları’nda gümüş madalya kazandı. Şubat ayında iki ayaklı play-off’ta Japonya’ya 2-1 yenilerek Paris 2024 Olimpiyatları’ndaki yerlerini kıl hissesi kaçırdılar.

Takımın gelecekte ne cins bir güç oluşturabileceğini kimse tam olarak bilmiyor.

Genç yeteneklerin zenginliği üst seviye güce dönüşebilecek mi? Yoksa bayan futbolunun dünyanın geri kalanındaki gelişimi ve Kuzey Kore’nin bundan izole olması nedeniyle onlara üzerinde çalışmaları gereken çok şey mi bırakacak?

Kuzey Kore ile ilgili birçok şeyde olduğu üzere, en geniş niyetlerden en küçük detaya kadar, bu bir gizem.